Nhiều “biến số” với chứng khoán toàn cầu

Đó là một trong những nhận định đáng chú ý trong Báo cáo tháng 10 của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Các chuyên gia của tổ chức này nhận định, “ở các nền kinh tế mới nổi, khả năng thực thi các chính sách để giảm lạm phát dường như khả thi hơn, nhưng tác động của việc tăng lãi suất đến nền kinh tế đang trở nên rõ ràng”.

Dù vậy, các nền kinh tế đang có sự khác biệt. Sự khác biệt ngày càng lớn của lạm phát và triển vọng kinh tế ở các quốc gia có thể đánh dấu sự khởi đầu của quá trình không đồng bộ hóa của chính sách tiền tệ toàn cầu.

Hiện vẫn có sự lạc quan về khả năng hạ cánh mềm của nền kinh tế toàn cầu và khả năng tránh suy thoái kinh tế đã thúc đẩy việc định giá tài sản tích cực hơn. Kể từ đầu năm đến nay, giá cổ phiếu ở châu Âu và Mỹ đã tăng tương ứng khoảng 10% và 12%, dù tín dụng doanh nghiệp vẫn ở gần mức thấp nhất kể từ đầu năm. Tại Nhật Bản, cổ phiếu tăng vượt trội hơn các thị trường của các nền kinh tế phát triển khác, được hỗ trợ một phần bởi chính sách tiền tệ tiếp tục nới lỏng và lợi nhuận doanh nghiệp mạnh hơn.

Các thị trường mới nổi như Chile, Hungary, Ấn Độ, Mexico và Ba Lan cũng chứng kiến giá cổ phiếu tăng đáng chú ý, đồng pha với sự tăng giá của hầu hết các thị trường mới nổi lớn khác.

Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý, những bất ngờ ngược lại đối với triển vọng lạm phát sẽ thách thức câu chuyện hạ cánh mềm, dẫn đến việc định giá lại tài sản có khả năng quay đầu.

Trong khi căng thẳng gay gắt trong hệ thống ngân hàng toàn cầu đã giảm bớt, sự yếu kém của các ngân hàng vẫn tồn tại ở một số nước. Ngoài ra, vết nứt trong các lĩnh vực khác cũng trở nên rõ ràng và có thể biến thành những đứt gãy đáng lo ngại.

Trong trường hợp các điều kiện tài chính đột ngột bị thắt chặt, các phản ứng bất lợi có thể được kích hoạt và một lần nữa kiểm tra khả năng phục hồi của hệ thống tài chính toàn cầu. Đáng chú ý nhất là chu kỳ tín dụng toàn cầu đã bắt đầu thay đổi khi khả năng trả nợ của người đi vay giảm và tăng trưởng tín dụng chậm lại. Các công cụ đo lường của IMF chỉ ra rằng, rủi ro đối với tăng trưởng toàn cầu tăng lên, tương tự như đánh giá vào tháng 4/2023.

Trong trường hợp việc hạ cánh mềm không thành hiện thực, các nhà đầu tư không còn sẵn sàng chấp nhận rủi ro và điều kiện tài chính thắt chặt, thị trường có nguy cơ giảm điểm mạnh.

Trong năm qua, việc truyền thông về tăng lãi suất đã trở nên bão hòa khi các tập đoàn và hộ gia đình gia hạn thời hạn trả nợ hoặc sử dụng tiền tiết kiệm tích lũy trong thời kỳ đại dịch để củng cố bảng cân đối kế toán và thanh toán lãi. Tuy nhiên, những yếu tố này có thể không đủ để ngăn chặn xu hướng khó khăn trong việc trả nợ ngày càng tăng. Thực tế, tỷ trọng của các công ty có tỷ lệ tiền mặt trên lãi suất rất thấp – nghĩa là, các công ty yếu hơn với ít vùng đệm hơn.

Tương tự như vậy, những người vay thế chấp sẽ tiếp tục phải đối mặt với gánh nặng trả nợ cao hơn, dẫn đến sự chậm lại trong thị trường bất động sản và giá nhà tiếp tục giảm. Tại các nước phát triển, giá nhà thực tế giảm 8,4% trong quý đầu tiên của năm 2023, trong khi các thị trường mới nổi giảm khoảng 2,4%.

Với quy mô và mức độ tập trung của bất động sản thương mại (CRE) và mối liên hệ chặt chẽ của nó với thị trường tài chính, căng thẳng trong lĩnh vực đó có thể có ý nghĩa quan trọng đối với sự ổn định tài chính. Với vai trò là một phần của GDP, nợ liên quan đến CRE tương đương gần 12% GDP ở châu Âu và 18% ở Mỹ. Lo ngại về nguy cơ giảm tín dụng ngày càng lớn đã xuất hiện, khi nguồn tiền trở nên ít hơn đối với những người vay CRE cần tái cấp vốn – các ngân hàng đã báo cáo các tiêu chuẩn cho vay chặt chẽ hơn, tư nhân hoạt động huy động vốn cổ phần đã chậm lại đáng kể và việc phát hành chứng khoán đảm bảo bằng thế chấp thương mại nhiều hơn. Triển vọng lãi suất tiếp tục cao hơn trong dài hạn, kết hợp với việc định giá tài sản giảm, sẽ khiến điều kiện tái cấp vốn căng thẳng trong lĩnh vực CRE.

Ở Trung Quốc, động lực kinh tế suy yếu, sự suy thoái của lĩnh vực bất động sản và căng thẳng ngày càng tăng đối với nguồn tài chính của chính quyền địa phương đè nặng lên tâm lý thị trường. Đồng nhân dân tệ đã phải đối mặt với áp lực giảm giá đáng chú ý khi giá cổ phiếu giảm mạnh. Áp lực giảm phát tăng cao thúc đẩy Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cắt giảm lãi suất chính sách. Nhưng nới lỏng và các biện pháp kích thích được công bố khác vẫn chưa khôi phục niềm tin của các doanh nghiệp, người tiêu dùng, đặc biệt là người mua nhà. Các nhà phát triển bất động sản tư nhân và ngay cả các nhà phát triển thuộc sở hữu nhà nước cũng phải chịu mức giá thấp hơn đáng kể và một lượng lớn nhà phát triển tư nhân đã không thực hiện được cam kết thanh toán lãi trái phiếu đến hạn từ đầu năm đến nay.